Vlijbosch - Dordrecht

< Terug

Het plan is geïnspireerd op de oorspronkelijke identiteit van de Vlij als buitendijkse geul/rivier in een schorrengebied en het natuurgebied de Biesbosch, maar ook door de rijke cultuurhistorie van het gebied. We brengen er als het ware de natuur en de beleving van de Biesbosch mee naar het oude centrum van Dordrecht. Zo ontstaat een woonlandschap dat uniek is. Niet alleen voor het eiland van Dordt, maar zelfs voor heel Nederland en daarbuiten. Om de oude stad en het landschap bij elkaar te brengen, vertalen we de oorspronkelijke identiteit van de Noordendijk in een eigentijdse vorm naar het nu, met het oog op de toekomst. Zo maken we langs de dijk molenclusters met verschillende gebouwvormen, brengen we het oude weidse uitzicht terug met woningen op een duin en geven we het water opnieuw de aandacht die het verdient met onder meer woningen aan en zelfs op het water. Al deze clusters liggen gegroepeerd rondom wandelpaden die zich uitstrekken in de natuur, onder meer verwijzend naar het oorspronkelijke balkengat van dit gebied: vanuit cultuurhistorisch perspectief naar een gebied waar alle gelegenheid is om heerlijk te wonen in synergie met het landschap. Samen met de architecten van KOW en de ontwikkelaars van Bemog hebben we dit duurzame en natuurinclusieve plan vormgegeven.

Symbiotisch getijdenlandschap met verblijfskwaliteit

Menselijk en natuurlijk ontmoeten elkaar. Vlijbosch is een landschap waarin wordt gewoond. Hier bestaat een sterk samengaan tussen mens, flora en fauna. In het plan combineren we de rationele opzet van de mens met de beweeglijke structuur van de natuur. Dit organiseren we op verschillende schaalniveaus, om zodoende de identiteit van het gebied in alle haarvaten van het plan te verankeren. Als beeldend concept borduren we voort op de cultuurhistorie van het gebied en de oorspronkelijke gebouwen. Op eigentijdse wijze, zodat we met het Vlijbosch een respectvolle stap in de toekomst zetten. Stedenbouwkundig benutten we de lineaire structuur van de looppaden en vlonders om het gebied op te spannen tussen dijk en water. Elke route leidt naar een unieke plek, die een invulling geeft aan de relatie tussen mens en natuur: een wandelbrug, een aanlegsteiger, een natuurobservatiepunt, een natuureiland, de scouting.

Zeven bouwstenen

Door de consequente toepassing van een zevental bouwstenen resulteert de planvorming in een toekomstgerichte leefomgeving waarin de nieuwe woningen verankerd zijn in het landschap en de context.

1. Robuuste getijdennatuur
De natuur is de drager van het plan. De natuurtypologie van Vlijbosch komt voort uit de getijdenwerking van de Vlij en het aangrenzende Wantij en kenmerkt zich als een wilgenvloedbos. We noemen dit een getijdenlandschap. In deze nieuwe natuur worden de bestaande bomen zoveel mogelijk ingepast. Als doelsoort voor de natuurwaarden laten we ons leiden door de habitatrichtlijnen voor de bever. Maatgevend in de getijdennatuur is het zelfsturende watersysteem. Alle woningen, functies en plekken staan in een directe relatie met het natuurlijke landschap.

2. Cultuurhistorische verankering
Cultuurhistorie vormt de bouwsteen van de nieuwe identiteit van het gebied. Ook deze bouwsteen passen we toe, ‘door de schalen heen’. We richten het landschap met een sterke verwijzing naar het oorspronkelijke buitendijkse gebied.

3. Kwalitatieve routes
Het Vlijbosch is doorwaadbaar voor mens en natuur. Het gebied kent daarom een netwerk aan verbindingen, voor mens en natuur, voor verschillende modaliteiten. Uitgangspunt is dat elke route in zichzelf een toegevoegde waarde heeft voor de beeldkwaliteit, beleving en veiligheid van het gebied. De routes zijn verbonden met de grotere context van het plan. Ecologisch gezien betekent dit dat we verbonden natuur maken, die zo min mogelijk wordt doorsneden door de mens. Voor de mens betekent het dat we de verbindingen in het gebied aansluiten op de verbindende routes vanuit de Wantijbuurt, de Vogelbuurt, het appartementencluster ten westen van het gebied en de haven aan de oostzijde.

4. Karaktervolle plekken
Vlijbosch is een beleving. Door het netwerk aan verbindingen is er een variëteit aan routes. De de beleving van het gebied wordt versterkt door bijzondere plekken in te richten. Deze plekken zijn gevarieerd, maar te allen tijde gericht op het samenbrengen van natuur en mens. Ze hebben educatieve onderdelen, maar zijn ook gericht op ontspanning, sport en spel.

5. Veerkrachtig
Vlijbosch is toekomstgericht. Dit betekent enerzijds dat de buurt zich nu al richt op de te verwachten toekomstige omstandigheden, maar anderzijds ook dat het zich kan aanpassen aan veranderende omstandigheden. Kernwaarden voor de wijk en de woningen zijn daarom flexibel, natuurinclusief en klimaatadaptief. Deze kernwaarden komen tot uiting in zowel het ontwerp van de openbare ruimte als van de woningen. Zo zijn bijvoorbeeld alle verbonden met de zichtbare afwatering van het gebied. We koppelen het water af, langs de ‘balkengatroutes’. Hiermee voorzien we in een duurzaam watersysteem en een geringe belasting van het riool.

6. Verweven architectuur
De bebouwing is verweven met het landschap. en volgt daarom uit de vier eerder genoemde bouwstenen. De positie en ook de typologie wordt bepaald door de verbinding van natuur, watersysteem, cultuurhistorie en mobiliteit. Alle woningen staan in relatie met de getijdennatuur. Aan de randen van het gebied maken we woningen die aansluiten op de door de gemeente omschreven typologie van ‘Op de oever. Direct aan de watergang maken we de typologie ‘drijvend’ en ‘op palen’.

7. Gezonde mobiliteit
De laatste bouwsteen voor het landschappelijke wonen is de gezonde mobiliteit. Vanwege het natuurlijke en intieme karakter van het Vlijbosch richten we het gebied in de eerste plaats in, gericht op het langzaam verkeer. Zowel de fietser als de voetganger worden optimaal bediend in goede toegankelijkheid en in het gezond bewegen; zowel in het gebied, als in de verbinding met de stad. De auto is uitdrukkelijk te gast. We maken daarom twee ontsluitingen op de Baden Powelllaan. Deze korte routes volgen het verslingerde landschap en zijn dus niet dominant aanwezig. Via deze wegen worden kleinschalige parkeerhoven bereikbaar gemaakt, waar de auto uit het zicht kan worden geparkeerd in een gebouwde parkeervoorziening. Om de beleving van het Vlijbosch te versterken verslingeren we de bestaande Baden Powellaan tot een landschappelijke woonstraat. Een vierde onderdeel van de mobiliteit is de bevaarbaarheid. Door de aanleg van de vaargeul geven we alle woningen een relatie met het water. Hier zijn aanlegplaatsen beschikbaar voor kleine sloepjes.

Drie sfeergebieden

In ons stedenbouwkundig ontwerp staat de cultuurhistorische identiteit van de plek en haar verbinding met het unieke getijdenlandschap van de Dordtse Delta en haar omgeving voorop. Zo komen we tot een uniek samenhangend woonlandschap, zoals dat nergens anders in de wereld
te vinden is. De gelaagde opbouw resulteert in een patchwork, waarmee we de identiteit van de individuele woning verbinden met het grotere geheel van de buurt en met haar omgeving.
Vlijbosch is herkenbaar als een getijdenlandschap, waarin wordt gewoond. Alle woningen zijn verweven met dit landschap en buitenruimtes ondergeschikt aan de totale landschappelijke structuur. In de positionering van de buurt in de omgeving, gecombineerd met het natuurlijke
landschap zijn drie kenmerkende zones aan te wijzen. Hier creëren we woonomgevingen die passen bij het gewenste ruimtelijk beeld:
- De Dijk: Een zone van molenclusters langs de Noordendijk
- De Kreek: Een zone van woningen en plekken die verbonden zijn met de verschillende stadia van de getijdennatuur
- De Rivierduin: Een zone van woningen en plekken die onderdeel zijn van de droge delen van het landschap.